Метка: Саймумин Ятимов

Мы с тобой хорошо порезвились. Новая партия порошка прошла границу успешно, шумовая завеса была что надо.

Нигоҳе ба зиндагонии Лаврентий Берия, сардори созмони амнияти Шӯравӣ (НКВД)

Лаврентий Берия, сардори созмони амният (НКВД)-и СССР, яке аз касифтарин сиёсатмадорони маъруфи асри 20 ба шумор меравад, ки фаъолияти ӯ то ҳол дар ҷомеаи муосир мавриди баҳсу баррасӣ қарор дорад. Вай дар таърихи СССР як шахсияти бениҳоят баҳсбарангез буд ва роҳи тӯлонии сиёсиро тай кардааст, ки пур аз саркӯбҳои азими одамон ва ҷиноятҳои беканор буд, ки ӯро барҷастатарин “функционалии марг” дар замони Шӯравӣ гардонд. Ӯ сардори созмони амнияти Шӯравӣ (НКВД) дар даврони Иосиф Сталин буд, ки тақдири тамоми халқҳо ба қарорҳои ӯ вобаста буд. Берия фаъолияти худро таҳти сарпарастии Иосиф Сталин, раиси вақти ИҶШС (СССР) анҷом медод. Вай ният дошт пас аз марги Сталин ба ҷойи ӯ шинад. Аммо дар мубориза барои ҳокимият, аз Никита Сергеевич Хрущев шикаст хӯрд ва бо қарори суд ҳамчун хоини Ватан парронда шуд.

Берия Лаврентий Павлович 29 марти соли 1899 дар деҳаи Мерхеули Абхозистон дар оилаи деҳқон таваллуд шудааст. Ӯ сеюмин ва ягона фарзанди солим дар оила буд. Бародари калониаш дар синни дусолагӣ бар асари беморӣ даргузашт ва хоҳараш ба бемории вазнин гирифтор шуда, кару гунг шуд. Волидайни Лаврентии ҷавон маҷбур буданд, ки нисфи хонаро фурӯшанд, то пули таҳсили писарбаччаро дар мактаби ибтидоии олии Сухумӣ пардохт кунанд.

Берия дар соли 1915 техникумро тамом карда, ба мактаби миёнаи бинокории Боку дохил шуд. Донишҷӯ шуда, хоҳар ва модари кару гунгашро ба Боку кӯчонид ва барои таъмини онҳо дар баробари таҳсил, дар ширкати нафти Нобел кор мекард. Дар соли 1919 Лаврентий Павлович дипломи техник-бинокор-меъморро гирифт.

Берия дар давраи тахсил отряди большевикӣ ташкил кард ва дар замони революцияи соли 1917 дар Россия, вай ба унвони котиб дар заводи “Шарти сафеди Каспий”-и Боку кор мекард. Вай инчунин ҳизби коммунистии техникҳоро роҳбарӣ мекард, ки бо аъзоёнаш ба муқобили ҳукумати Гурҷистон шӯриши мусаллаҳона ташкил кард ва муддате зиндонӣ шуд.

Дар миёнаи соли 1920 Берия аз Гурҷистон ба Озарбойҷон бадарға карда шуд. Пас аз муддати кӯтоҳ ба Боку баргашта, дар он ҷо ба кори чекистӣ таъин шуд. Ӯ агенти махфии полицияи Боку буд. Ҳанӯз ҳамон вақт ҳамкасбони вай дар ӯ бераҳмӣ нисбат ба одамоне, ки дар бораи вай дигар хел фикр мекарданд, мушоҳида намуданд. Лаврентий Павлович карераи худро аз ҷонишини раиси ЧКК Озарбойҷон сар карда, бо суръат пеш рафт. Муддате комиссари халқии корҳои дохилии РСС Гурҷистон гардид.

Дар охири солҳои 20-ум парвандаи вай ба унвони як чекисти моҳир ба марказ интиқол ёфт. Маҳз ҳамон вақт ба ӯ муяссар шуд, ки ба сарвари СССР, Иосиф Сталин наздик шавад. Сталин ҳамсафари худ дар инқилобро дида, ба ӯ таваҷҷӯҳи вежа зоҳир намуд. Вай дар соли 1931 котиби якуми КМ Партияи Гурҷистон шуда, аллакай дар соли 1935 аъзои Комитети Иҷроияи Марказӣ ва Президиуми СССР интихоб шуд. Дар соли 1937 вай боз ба як зинаи баланде расид ва раиси комитети шаҳрии Тбилисӣ шуд. Берия раҳбари болшевикон дар Гурҷистон ва Озарбойҷон шуда, эътирофи мардум ва ҳамкоронро ба даст овард, ки дар охири ҳар як анҷуман ӯро ситоиш карда, ӯро “пешвои маҳбуби сталинӣ” меномиданд.

Шӯҳрати ҳақиқӣ ба Лаврентий Берия дар соли 1938 вақте расид, ки Сталин ӯро раиси НКВД таъйин кард ва ӯ дар воқеъ шахси рақами дуюми СССР пас аз Сталин ба шумор мерафт. Муаррихон бар ин назаранд, ки вай дар солҳои 1936-38 ва “пок кардани” кишвар аз “душманони халқ” (репрессия) сазовори чунин вазифаи баланд гардидааст. Берия дар он солҳо қариб 700 ҳазор нафарро эъдом кард. Вай репрессияҳои густурдаи чекистони собиқро ба амал овард ва дар аппарати рохбарикунандаи мамлакат поксозии куллӣ ба амал овард ва дар ҳамаи масъалаҳо “дасти рост”-и Сталин гардид.

Пас аз Ҷанги бузурги ватанӣ, Берия ба репрессияҳои оммавӣ идома дод. Одамони шубаҳнок ба дастури вай дар лагерҳо ва колонияҳо (ГУЛАГ) зиндон карда мешуданд.

Соли 1946 Берия муовини раиси Совети Вазирони СССР таъйин гардид. Каме дертар сарвари СССР ӯро рақиби асосӣ дид, аз ин рӯ Иосиф Виссарионович дар Гурҷистон ба “тозакунӣ” шурӯъ намуда, ҳуҷҷатҳои Лаврентий Павловичро тафтиш кард, ки муносибатҳои байни онҳоро печидатар кард. Аз ин лиҳоз, то замони марги Сталин, Берия ва чанд ҳампаймонаш як иттиҳоди ногуфтаеро ба вуҷуд оварда буданд, ки ҳадафи он тағйири баъзе аз пояҳои ҳукмронии Сталин мебошад.

Пас аз марги Сталин, моҳи июли соли 1953 Лаврентий Берия дар маҷлиси президиум дастгир карда шуд. Мурофиаи судии Лаврентий Берия аз 18 то 23 декабри соли 1953 барпо гардид. Ӯро “трибунали махсус” бидуни ҳуқуқи дифоъ ва шикоят маҳкум кард. Айбҳои мушаххас дар парвандаи вай як қатор кушторҳои ғайриқонунӣ, ҷосусӣ ба нафъи Британияи Кабир, репрессияҳои соли 1937, наздикшавӣ бо Адолф Гитлер ва хиёнат ба ватан буданд.

23 декабри соли 1953 Берия бо қарори Суди Олии СССР дар бункери штаби округи ҳарбии Москва тир холӣ карда шуд. Пас аз қатл ҷасади Лаврентий Павловичро дар крематорияи Донской сӯзонданд ва хокистари вайро дар қабристони Донскойи Нав ба хок супурданд.

Ба гуфтаи таърихшиносон, марги Берия ба тамоми мардуми Шӯравӣ имкон дод, ки нафаси сабук кашанд. Ӯро диктатори хунхор ва золим медонистанд. Ва дар ҷомеаи муосир ӯро ба саркӯби дастаҷамъии беш аз 200 ҳазор нафар, аз ҷумла теъдоде аз донишмандони рус ва рӯшанфикрони он замон муттаҳам мекунанд. Лаврентий Павлович инчунин ба як қатор фармонҳо дар бораи ба қатл расондани ҷанговарони советӣ муттаҳам буд.

(Манбаъ: 24smi)

Ба ҳар ранге, ки хоҳӣ ҷома мепӯш,

Ман аз тарзи хиромат мешиносам.